Балбаах ыстарааба…
Ынах-сүөһүнү иитэр дьон аны балбаахтаан да абыраммат буолбуттар.
Кулун тутар 1 күнүттэн тыа дьонугар, сүөһү иитэр дьоҥҥо өссө биир алдьатыылаах федеральнай сокуон олоххо киирэн эрэр: N248-ФЗ “О побочных продуктах животноводства и о внесении изменений в отдельные законодательные акты Российской Федерации”. Сокуон былырыын от ыйыгар ылыллыбыт, быйылгыттан олоххо киирэр.
Бу сокуонунан аны сүөһү сааҕын үргүлдьү буолаҕа, бааһынаҕа таһаарыы ыстарааптанар буолар. Хас биирдии хаһаайыстыба, кыратыттан-улаханыттан тутулуга суох, сүөһүтүн сааҕын күрдьэн балбаахтыырын уонна ону кэлин уоҕурдуу, ноһуом курдук туһаныам диэн мэктиэлээн Россельхознадзорга суругунан сайабылыанньа биэриэхтээх. Ол балбааҕын мээнэ хотонун таһыгар муспат, туспа харайар сир оҥорон онно мунньуохтаах. Биир сыл буолан баран эрэ аны туһаныахтаах. Сибиэһэйдии оҕуруотугар туттара бобуллар – сири-буору буортулуур үһү. Сыл кэнниттэн анал сиргэ харайан эрэ баран харчы төлөөн анаалыстатар, сертификат ылар уонна дьэ оҕуруотугар дуу, ханна дуу туһаныахтаах.
Оннук гымматаҕына 5 тыһыынчаттан саҕалаан 60 тыһыынчаҕа диэри ыалы ыстарааптыыллар. Оттон тэриллиилээх хаһаайыстыбалары 700 тыһыынчаҕа диэри харчыга олордоллор. Эбэтэр үлэтин-хамнаһын 90 хонукка диэри тохтотор бырааптаахтар.
СӨ Тыатын хаһаайыстыбатын миниистирэ А.Атласов, Россельхознадзор управлениетыттан И.Замьянов уонна Амур уобалаһыттан Россельхознадзор үлэһитэ Я.Любченкова олунньу 8 күнүгэр дьоҥҥо бу сокуону быһааран биэрбиттэр. Онтон тэттик быһаарыы:
– Кыһын муспут балбааҕы саас буолаҕа таһар бобуллар.
-Балбаах анал сиргэ 1 сыл хараллан эрэ баран оҕуруокка туттуллар эбэтэр атыыланара көҥүллэнэр.
-Улахан хаһаайыстыбалары бастакы уочарат бэрэбиэркэлиэхтэрэ, ол эрээри кэтэх сүөһүлээх ыаллар эмиэ ити сокуоҥҥа эппиэттиэхтэрэ.
-Хата көҥүл мэччирэҥҥэ сылдьар таба, сылгы сааҕын хомуйтарартан туттуммуттар.
-Быйыл ыстараап суох эрээри, эһиилгиттэн 2024 сылтан сокуон толору үлэлиэхтээх.
-Эһиил ыам ыйын 1 күнүгэр диэри сүөһүлээх ыал, хаһаайыстыба Россельхознадзорга сайабылыанньа түһэриэхтээхтэр – балбаахпын анал сиргэ илдьэбин, аны 1 сылынан туһанабын диэн. Анаалыстаан баран туһанаҕын, онтубут сыаната – 5 тыһ. буолар.
Үүт туттарыы быраабылатын син онон-манан толордубут. Сүөһүнү сүүстүүр-астыыр эмиэ анал сокуоннаах да, Саха сиригэр ол кыалла илик. Аны сүөһү сааҕа “побочнай отход” диэн буолла.
Бу саҥа олоххо киирэр федеральнай сокуону утаран Татарстан баһылыга Рустам Минниханов “Бизнес-онлайн” ханаалга саҥарбыт видеота тарҕанна.
-Маннык халы-мааргы сокуоннары кимнээх ылалларый?! Тыа сиригэр сүөһүнү эһэн баран эти-үүтү кыраныысса таһыттан атыылаһабыт дуо? Онто да суох сүөһү иитэр дьон аҕыйатар аҕыйаан иһэр. Хаһан да ынаҕыны-сүөһүнү харахтаабатах дьон итинник акаары сокуоннары ылар! Сүөһү иитии – отхода суох производство, барыта туһаҕа турар!. Дьэ, надзорнай уорганнар кими эмэ ыстарааптаан көрүҥ эрэ! – диэн бэйэтин дьонугар саанара иһиллэр.
Кини улахан тэриллиилээх хаһаайыстыбаларга ити сокуон барсар, оттон кэтэх биирдиилээн ыал хаһаайыстыбатыгар ити сокуон алдьатыылаах диэн аһаҕастык эттэ.
Оттон биһиги былааспыт, өрүү да буоларын курдук, Москва тугу туойарын барытын ээҕи кытары кэҕиҥнии олорор. Дьиҥинэ, наар холобурдуур татаардарын курдук тыа дьонун туһугар этиниэхтэрин сөбө. Хата ол оннугар, социальнай ситимнэргэ боттара (хамнаска комментарий суруйааччыдар) киирэн сүөһүлээх дьону “балбаахтарын курутан атыылаан хайдах курдук байыахтарын” сүбэлииллэр. Онуоха @Aartyk.ru телеграм-канал сурутааччылара, биллэн турар кыйаханаллар:
-Ииримэн’, ынах саа5ын туохха тиэйэн, ыраах сытар дэриэбинэттэн ханнык суолунан айаннатан тиэйтэрээри гыналлар?
-Сымыйанан сааҕы атыылаан байыаххыт диэн Айсен боттара суруйаллар, ыраах нэһилиэктэр, улуустар ол ханна баар суолунан, туохтарынан тиэйэн, ханна илдьэн атыылыыллар?
-Создают невыносимые условия для сельских жителей? Школы, больницы оптимизировали, ловить рыбу нельзя, охотиться нельзя, собирать дикоросы нельзя, балбахи и то запретили.
-Дьокуускай таһыгар сытар нэһилиэктэр баҕар батарыахтара, оттон ыраах сытар нэһилиэктэр?
-Сүөһүбүн эспитим да үчүгэй эбит.
-Рядом с городами, райцентрами и крупными населёнными пунктами тоже. Сейчас скотину в деревнях держат единицы.
-Со старых ферм уже брать нечего.
***
Бу федеральнай сокуону Ил Түмэн депутаттара, чуолаан тыа сирин политикатын дьаһайар сис кэмитиэт салайааччыта Андрей Находкин, уларытарга үлэлэһиэх этилэр. Саатар кэтэх сүөһүлээх дьону тыыттарбат курдук.
Депутаттарбыт үксэ тыа сириттэн төрүттээх дьон, онон балбаах, хотон, эт-үүт диэни билэр бөҕө буоллахтара. Сокуону сокуонан эрэ кыайыллар.
***
Aartyk.Ru
