Кэһэх оһуор бичигэ
Саха оһуора 90- с сыллартан дэлэйэн, ыһыллан хаалбыта. Киһи барыта сатыырдыын-сатаабаттыын оһуордьут буолбута. Дьиэлэр истэрин-тастарын саха оһуорунан киэргэтэр тэрилтэлэр элбии түспүттэрэ. Олорго дизайнердар диэннэр баар буолбуттара.
Саха оһуорун «тупсарыы», « сайыннарыы», «саҥа саха оһуора» диэн ааттаан «айар» уххан үөдүйбүтэ.
Оччолорго оһуору көрөрүм эрэ, ис өйдөбүлүн билбэт этим.
Оһуордар ааттарын билэрим.
2014-15 сыллартан руна битиги үөрэтэн, итэҕэлбит өйдөбүллэрин дьэ ситэри удумаҕалатар буолан барбытым.
Андрей Иванович Кривошапкин-Айыҥа, Кузьма Аполлонович Фёдоров лекцияларын истэн, үөрэхтэрин ааһан, саха оһуор-бичигин саҥа, хат ылбыт өбүгэбит билиитинэн үөрэтии саҕаламмыта. Оһуор-бичик диэнтэн бичик- сурук буолара этиллэ сылдьар.
Саха оһуоругар руна знактара ханан киирэ сылдьалларын таайа сатыыр дьарыктаммытым.
Эрдэттэн саха тутуутун, прикладной искусствотын сэргээн үөрэтэр, ааҕар этим. Тахсыбыт литератураны хасыһан, ирдээн ааҕа сатыырым. 17- с үйэттэн саха оһуора тосту уларыйбытын, сайдыылаах омук кэлиитин сабыдыалынан тупсубут дииллэрин итэҕэйэрим.
Символлары, знактары, руна битиги үөрэтии кэнниттэн санаа 180 кыраадыс уларыйда.
Религия кэлэн, саха итэҕэлэ бобуллан, культурнай кодтары алдьатыы, программаларын ыһыы барбыта дьэҥкэтик көстөр.
Ордук бүөр ойуу, көҕүөр кодтарын алдьаппыттар. Ийэ кут программатын ыһыы үлэтэ барбыт, күн бүгүнҥэ диэри бара турар. Формата эрэ уларыйар. “Биеннале”, “мурал” диэн моднай ааттаах тэрээһиннэр саха культурнай кодтарын алдьатар үлэ саҥа көрүҥнэрэ.
Этнографтар, оһуору үөрэппиттэр бары түҥ былыргыттан уларыйбакка оһуорданан кэлбит оһуор диэннэр кэһэх оһуорун ыйбыттар.
Оһуор үйэттэн үйэҕэ наар биирдик оһуорданан кэлиитэ, улахан билиини илдьэ сылдьарын, ктстэлэҥ ис өйдөбүлллээҕин этэр.
Саха төрүт оһуордара бары оннук таҥыллан оҥоһуллубуттар.
Кэһэх оһуорунан сирдэтэн үөрэтэн саха оһуордарын культурнай кодтарын хат ыллыбыт. Итэҕэйэн көннөрөргүт эрэ ирдэнэр. Көнөрө олох судургу.
СилиС РОО лекцияларын ютубка истиҥ, бассаабынан да тарҕатабыт.
Биһигиттэн источник, ссылка көрдөөмөҥ.
Биһиги источникпыт уонна ссылкабыт символлар уонна знактар.
Символлар уонна знактар кистэлэҥнэрин мээнэ аспаттар. Өбүгэни, көстүбэт эйгэни кытта алтыстаххына эрэ кыаллар.
Кэһэх оһуора-төрүччү уонна удьуору ууһатыы. Удьуор үөрэҕэ.
Удьуор үөрэҕэ-генетика. ДНК, генетическэй код.
Оһуорбутугар оннук билиини укпуттарын руна битик кистэлэҥэ аһыллан таайдыбыт.
СилиС РОО өбүгэбит билиитин хат ыллыбыт диир кыахтанна.
***
Батай Көстөкүүн,
Хаартыскаҕа: Кэһэх оһуора оноҕос хаатыгар.
