ЫТЫК КИҺИ ОЙУУН БОРОКУОППАЙ ААТЫН АБЫЙ ДЬОНО УМНУБАТ
Айылҕаттан сэдэхтик көстөр ураты дьон кэпсээҥҥэ киирэр, номоххо сылдьар. Биир оннук киһинэн Абый улууһуттан төрүттээх Прокопий Слепцов — Ойуун Борокуоппай буолар. Быйыл кини төрөөбүтэ 100 сыла томточчу туолар. Прокопий Егорович музыкальнай оҥоһуктара дьон эрэ сэҥээриитин тардаллар, ураты тыастаахтар, оһуордаахтар-мандардаахтар. Айбыт ырыалара, чабырҕахтара, хоһоонноро аныгы да кэмҥэ суолтатын сүтэрбэккэ сайда тураллар.
Манна даҕатан эттэххэ тус бэйэм Ойуун Борокуоппай икки ырыатын ыһыахтарга толорон турабын. Иһиттэххэ боростуой курдук эрээри толорого олус уустуктардаах. Ырыалара уксэ айылҕаны бэлиэтээн көрүү, кыыллары дьүһүйүү. Эдэр дьоҥҥо өбүгэлэрбит толорбут норуот ырыалара буолара саарбахтаммат.
Онтон музыкальнай инструменнары оҥоруута ураты дьарык. Манна даҕатан эттэххэ 95 сааһын туоларыгар 2014 сыллаахха Саха сирин норуоттарын музыкатын уонна фольклорун музейыгар «Үөһэттэн айдарыылаах» диэн быыстапка арыллан улэлээбитэ. Манна Айгыыр Атараа Аарыктаах Сүпсүүр, Ый Куо сүпсүүр киһи сүрэҕин-быарын ортотунан сырдык сүүрээни тохтоло суохтук кутар дьикти кэрэ музыкальнай инструменнар дьон болҕомтотугар турбуттара. Дьиктитэ баар, төрүт дорҕоон тэриллэрэ номохтон, үһүйээнтэн сиэттэриллэн ситэриллибиттэр. Ол курдук сахаларга остуоруйа баар, дьадаҥы кыыс баай ыалларга хамначчыттаан олорон ыарахан олохтон ыйга куотан барбыт. Ол куотарыгар кырыымпа тэриллэрин илдьэ барбыт уонна орто дойдутун аҕыннаҕына бу музыкальнай инструменыгар оонньоон санаатын уоскутар эбит. Ол иһин бу инструменын Прокопий Егорович Ый Куо диэн ааттаабыт.
Үрдүк айыылартан айдарыылах ытык киһи музыка кэрэ алыбыгар умсугуйуута гармошкаттан саҕаламмыт. Сыыйа куолаһа чөллөруйэн, тупсан сайаҕас ырыалары ыллаан дьиэрэһитэр буолбут. Ону ааһан ыччаты төрүт музыкальнай инструменнарга оонньуурга үөрэтэрэ утумнаах улэҕэ кубулуйбут.
Арчы дьиэтин дириэктэрин солбуйааччы, Арктикатааҕы култуура уонна искусство институтун старшай преподавателэ Надежда Толбонова 2014 сыллааххха этэн турар: “Прокопий Егорович хоту олохтоох ырыалары, матыыптарын илдьэ сылдьан ыллаан, кэлин бэйэтэ мелодист үрдүк аатын ылыан ылбыта”, — диэн. Ол чахчы даҕаны оннук!
Прокопий Егорович олоҕун ахтар буоллахха, кини 1919 сыллаахха Абый улууһугар күн көрбүтэ. Оҕо сааһыттан барыга барытыгар сыстаҕас эбит, сатаабата диэн суоҕа. Хотууртан саҕалаан тимир оһоххо тиийэ оҥороро. Төрөөбүт түөлбэтигэр бастакы механизатор, моторист, тимир ууһа эмиэ кини. Биһиэхэ Абыйга тимир уустар аҕыйахтар. Онтон кини ол кэмҥэ хомуска тиийэ оҥорор уран тарбахтаах эбит.
Прокопий Егорович 1977 сыллаахха кылгас кээмэйдээх документальнай киинэҕэ уһуллубут. Ол кини Москва куоракка Чайковскай аатынан консерватория сыанатыгар Ойуун кутуруутуттан толоруутуттан быһа тардыыта. Онно мустубут дьон улаханнык сөхпүтүн туоһута киинэ тахсыыта буолар. Ураты дьоҕурун тута камера таас хараҕар хатыыллар, маны тэҥэ Ленинградтааҕы собуокка грампластинка тахсар.
Эдэр сылдьан Прокопий Егорович Чирков Ойуун кутуруксута эбит. Кэлин улуу кырдьаҕас суолун салҕаан Ойуун Борокуоппай дьонугар-сэргэтигэр оҥорбут үтүөтэ элбэх. Маны тэҥэ улаатан эрэр оҕолорго, ыччакка куруутун айылҕаҕа ытыктабыллаах сыһыаҥҥа, норуот муудараһыгар үөрэтэр эбит.
Билигин улууска Прокопий Егорович Слепцов – Ойуун Борокуоппай аата Майыар этнокултуурунай кииҥҥэ иҥэриллэн турар. Улуус култууратын управлениетын чэрчитинэн араас хабааннаах тэрээһиннэр ыытыллаллар, былааннаналлар. Оройуоҥҥа ханнык баҕарар ыһыах кини ырыалара суох ааспаттар. Ытык киһи аата умнуллубатын!
Ааптар: Галина МАТВЕЕВА
