Республикатааҕы «Инникигэ хардыы» конференцияҕа Дьааҥы оройуона бастакы улахан хотторуута
Верхоянский улус.
Дьааҥы улууһун наукаҕа салайар учууталлара.
8.02.2018 г.
2018 сылга Дьааҥы оройуонугар Республикатааҕы «Инникигэ хардыы» конференцияҕа аан бастакы улахан хотторуу, аллараа түһүү буолбутуттан биһиги оҕону научнай үлэҕэ салайааччылар олуһун диэн хомойдубут.
Быйылгы республикатааҕы конференцияҕа уопсайа 38 оҕо кытынна. Онтон 10 эрэ оҕо миэстэҕэ тигистэ, 1 эрэ лауреат, 1 оҕо омук тылын күрэҕэр призер. Ол курдук, уопсайа 12 эрэ оҕо таҕыста. Оҕо ахсааныттан аҥара да миэстэтэ суох. Ол түмүгэр республикатааҕы хамаанданан күрэххэ кыайан киирсибэтилэр.
Быйылгы хамаандаҕа күрэх, Малай академия сайтыттан көрдөххө, икки көрүҥүнэн барбыт: үөрэх уонна эбии үөрэхтээһин тэрилтэринэн; делегациянан. Биһиги оройуоммут хайатыгар да кыайан киирсибэтэх. Урут хас эмит сыллар тухары 1, 2 миэстэҕэ сылдьар Верхоянскай оройуона быйылгы конференцияҕа көрдөрүү улаханнык соһуччу таҥнары түстэ.
Верхоянскай оройуонун Республикатааҕы “Инникигэ хардыы” кыттыылаахтарын ватсабын ситимиттэн аахтахха, лауреаттаабыт Боронук оскуолатын оҕото Горохов Вячеслав региональнайдааҕы конференцияҕа иккис турга киирбэтэх, миэстэҕэ хапсыбатах оҕо эбит. Дьиҥинэн, кини хас эмит сыл тухары «Верхоянье – полюс холода» диэн оройуоннааҕы экспедицияҕа сылдьан, ол матырыйаалынан хаста да кыттыбыт, былырыын Москватааҕы конференцияҕа үһүс миэстэлээх оҕо. Оччотугар төһөлөөх миэстэ биэрэр дакылааттар, кыттааччыылар хаалбыттарын киһи билбэт.
Ол аата быйылгы региональнайдааҕы “Инникигэ хардыы” конференцияҕа уруккуттан наукаҕа кыттар оҕолору хонтуруоллааһын мөлтөөбүтэ көстөр.
Ону сэргэ, быйылгы региональнайдааҕы конференция уопсай тэрээһинэ намыһахык ыытыллыбытын бэлиэтиэххэ сөп: куораттан экспертэр кэлбэтилэр, биир эрэ эксперт, улахан председатель суох (Исаев А.П.). Тэрээһин программата олох буолуоҕун тухары чопчуламмакка сылдьыбыта. Быйыл саҥа эксперт элбэх этэ, ону учуоттаан оҕо үлэтин сөпкө сыаналыылларын туһугар сүбэ курдук семинар ыытыахтарын сөп этэ. Оҕо үлэтин сыаналааһын уопсайа биэс блогунан барбыта. Онно бастакы блокка хас да наука холбоммутуттан уопсайа 3 юниор, 3 улахан бөлөх оҕотун эрэ таһаарбыттара. Уонна да атын мөккүөрдээх балаһыанньа региональнай конференцияҕа элбэх этэ. Ити барыта уопута суох салайыыттан тутулуктаах.
90-с сыллартан саҕалаан Оройуоннааҕы оҕо туризмын уонна экскурсиятын киинин директора Юмшанова Анна Пудовна аан бастаан Үөһээ Дьааҥы оройуонугар оҕолор научнай чинчийэр улахан хамсааһыннарын «Инникигэ хардыы» диэн конференцияны үлэлэппитэ. Бу конференция ис хоһооно кэҥээн региональнай таһымнаммыта. Онуоха үс Дьааҥы оройуоннара кытталлара. Маннык тэрээһиннэргэ Анна Пудовна республикаттан элбэх учуонайы аҕалан экспертэтэрэ. Оҕолор, учууталлар уонна учуонайдар быстыспат сибээстэрин күүскэ киллэрбитэ.
Бу улахан таһымҥа тахсарга элбэх ситиһиини аҕалбыта.
Ол курдук, бу сыллар тухары Дьааҥы оҕолоро республика да, Арассыыйа да, Аан дойдутааҕы да таһымыгар кыттаннар, үрдүк көрдөрүүлэри көрдөрбүттэрэ, Дьааҥы сирин ааттаппыттара.
Республикатааҕы «Инникигэ хардыыга» Верхоянскай оройуонун оҕолоро улахан кыайыыларын түмүгүнэн хамаандаҕа киирсэн, куруутун өрүү инники күөҥҥэ 1, 2, 3 миэстэҕэ сылдьыбыттара, Верхоянскай оройуонун аатын ааттаппыттара.
Кэлиҥҥи сылларга бу хамсааһыны иилээн-саҕалаан Саргылана Николаевна Седалищева илдьэ сылдьыбыта. Кини Оройуоннааҕы оҕо туризмын уонна экскурсиятын эбии үөрэхтээһин педагога этэ. Кини үлэлиир кэмигэр Анна Пудовна олохтообут үлэтин ситиһиилэрэ утумнаахтык салҕанан, Верхоянскай оройуона республикатааҕы “Инникигэ хардыыга” биирдэ да аллараа түспэккэ, хотторбокко, куруутун инники күөҥҥэ сылдьыбыта.
Ол курдук, кэлиҥҥи түөрт сыллаах республикатааҕы түмүгү ылан көрүөҕүҥ:
2014 сыл: уопсайа 30 кыттааччы, 11 кыайыылаах, 3 лауреат, 4 оҕо Арассыыйатааҕы конференцияҕа киирсибитэ. Республикатааҕы «Инникигэ хардыы» конференциятыгар хамаанданан күрэххэ 2 миэстэ. Манна хамаандатааҕы зачету регионунан арааран таһаарбыттара – киин, хотугу, өрүс аттынааҕы, промышленнай уо.д.а. улуустар диэн араарбыттара.
2015 сыл: уопсайа 42 кыттааччы, 21 кыайыылаах, 5 лауреат, 9 оҕо Арассыыйатааҕы конференцияҕа киирсибитэ. Республикатааҕы «Инникигэ хардыы» конференциятыгар хамаанданан күрэххэ 1 миэстэ. Маныаха хамаандатааҕы зачету үөрэх уонна эбии үөрэхтээһин тэрилтэрэ диэн араарбыттара.
2016 сыл: уопсайа 19 кыттааччы, 12 кыайыылаах, 3 лауреат, 6 оҕо Арассыыйатааҕы конференцияҕа киирсибитэ. Республикатааҕы «Инникигэ хардыы» конференцияҕа хамаанданан күрэххэ 2 миэстэ. Бу улахан өрөгөйдөөх ситиһии бэлиэтэ. Ол курдук, Дьокуускай уонна Мирнэй куораттары кытта тэҥҥэ киирсибитэ.
2017 сыл: уопсайа 30 кыттааччы, 14 кыайыылаах, 9 лауреат, 10 оҕо Арассыыйатааҕы конференцияҕа киирсибитэ. Республикатааҕы «Инникигэ хардыы» конференцияҕа хамаанданан күрэххэ 2 миэстэ. Маныаха кыттааччы ахсаанынан делегациянан араарбытара – улахан, орто, кыра бөлөхтөр диэн.
Бу кэлиҥҥи түөрт сыллаах дааннайдар көрдөрүүлэринэн көрдөххө, кыттааччы ахсааныттан улахан аҥардарын кэриэтэ миэстэҕэ тиксибиттэр, лауреат да ахсаана элбэх, Арассыыйатааҕы конференцияҕа кыттааччы ахсаана да элбэх. Уонна хамаанданан күрэххэ олох инники күөҥҥэ сылдьыбыттар.
Ити саҕана Саргылана Николаевна бүтүн оройуон оҕолорун суос-соҕотоҕун тэрийэн, айаннаан экспедицияларга да, күрэхтэргэ да кытыннара илдьэ сылдьыбыта. Кэлин санаатахха, хайдах бачча элбэх оҕону илдьэ сылдьыбытай диэх курдук.
Онон, Саргылана Николаевна сөптөөх салайыытынан араас күрэхтэргэ улахан көрдөрүүлэри ситиһэн, кыайыы кынаттанан сылдьыбыттара көстөр.
Саргылана Николаевна күнүстэри-түүннэри хас биирдии оскуолаҕа, салайааччы учууталларга, оҕолорго, бэл төрөппүттэргэ тиийэ сибээскэ тахсан, туһааннаах кэмигэр сөптөөх сүбэлэри биэрэн, темалары чочуйарга көмөлөһөн, бэл научнай салайааччылары кытта сибээс олохтоон биэрэрэ.
Саргылана Николаевна ыытыллар тэрээһиннэргэ үрдүк таһымнааҕа көстөр.
Салайааччы быһыытынан күүстээҕэ, уопуттааҕа оччотооҕу кыайыылар бэйэлэринэн көрдөрөллөр.
Биһиги, учууталлар Саргылана Николаевнаҕа улахан уопуттаах киһи быһыытынан улууспут таһымыгар үлэлиир кыахтаах диэн бигэ эрэллээхпит.
Маныаха, биһиги Дьааҥы улууһун баһылыгыттан Чириков Г.И., улуус үөрэҕин салалтатыттан үрдүк көрдөрүүлээх үлэһит дьону сөптөөхтүк туһаныҥ диэн көрдөһөн туран, Саргылаана Николаевнаны төннөрөр дьаһал ылынаргытыгар этии киллэрэбит.
Саргылаана Николаевна научнай үлэни, хамсааһыны хат ылан салайдаҕына Дьааҥыбыт улууһун ыччатын ситиһиитин көрдөрүүтэ үрдүө, үүнүө, “Кэлэргэ хардыы” кэҥиэ!
