Өбүгэ ньыматын сөбүлээбит ситиһиилээх ыччаттарбыт суруйуулара
Гаврил Нохтунскай
Россия марафоҥҥа спордун маастара
Дьоҥҥо элбэҕи туһалыаҕа
1986 сыллаахха Уус Алдан Бороҕонугар республикатааҕы спортивнай оонньууларга күрэхтэһэ тиийэрбэр атахпар эчэйиилээх уонна эбиитин санныбар кыра ууннарыылаах этим. Спортсменнары оскуола уопсайыгар түһэрбиттэрэ, онно олордохпутуна Степан Федотович үөлээннээҕэ, волейболист Гуляев Петр Дмитриевич билиһиннэрбитэ, эмтэниэн наада диэбитэ.
Степан Федотович миигин эрдэттэн билэр киһи курдук көрөн, тутан-хабан, бэрт наҕыллык саҥаран ыйыта-ыйыта атаҕым, илиим, сиһим сүһүөхтэрин, эргитэ сылдьан туочукалары булан, биллэр соҕустук ыга тутан, баттаан, массаастаан барбыта. Онтон төбөм туочукаларын булан массаастаабытыгар (манан ыалдьыбат этэ дии санаабыппын сэрэйэн) «киһи этигэр-сиинигэр хаанын эргиирэ тымырдарга хаан бөлөнөҕүн үөскэтэн бүөлэнэр, бытаарар, ону эн бэйэҥ да массаастаан тарҕатан быһаарыаххын сөп. Ыалдьар сиргин бэйэҥ бэркэ билэр буолуохтааххын» диэн быһаарбыта. Бу мануальнай терапия, биоэнергетика ньымаларын Степан Федотович олох үчүгэйдик баһылаабыт практик-быраас буоларын туоһулуур.
Кэлин, чугастык билсэн баран, Степан Федотовичка элбэхтик сылдьан туһаммытым. Кини уратыта – киһини көрөөт да бэйэтэ сэрэйэн, билэн, бу былчыҥыҥ, сүһүөҕүҥ күүрбүт, нагрузкаламмыт диэн быһаарар, эмтиир. Үлэбинэн оҕолору, устудьуоннары дьарыктыыр буолан, эчэйиилээх иитиллээччилэрбин Степан Федотович элбэхтэ эмтээн көмөлөспүтэ. Ардыгар, күрэхтэһии да буола турдаҕына туһаммыппыт элбэх. 2009 сыллаах Манчаары оонньууларын 10 км сүүрүүгэ кыайыылааҕа Алексей Кардашевскай билиҥҥэ диэри билсэн, эмтэнэн туһана сылдьар.
2008-2009 сылларга Санкт-Петербурга, Россияҕа суукканан сүүрүүгэ бастыыр иһин күрэхтэһиигэ республикабыт уонча спортсменыгар мин бэрэстэбиитэл, онтон Степан Федотович быраас быһыытынан кыттыбыппыт. Бу уһун сындааһыннаах сүүрүүгэ Степан Федотович уолаттары күрэхтэһии кэмигэр имитэн, массаастаан, эмтээн бэркэ диэн көмөлөспүтэ. Ол түмүгэр Попов Василий (Таатта улууһа) призер буолбута, хамаанданан кыайан кубок ылбыттара.
1996 сыллаахха олимпиада оонньууларын чөлүгэр түһэрии 100 сыллаах үбүлүөйүгэр анаан Сент-Луис куорат туһаайыытыгар ууһут Сэмэн Алексеев Америка Миссури өрүһүн устун 30 км харбыырыгар арыаллаһа сылдьыбытын истибитим. Бу Степан Федотович киһи туругун чөлүгэр түһэриигэ эргиччи туһалааҕын туоһулуур.
Киһиэхэ ыарыы диэни суох оҥорор, эмтиир ньымалары толору баһылаабыт Степан Федотович билиитэ-көрүүтэ, сатабыла өссө да спортсменнарга эрэ буолбакка бары дьоҥҥо-сэргэҕэ туһаны аҕала туруо диэн эрэнэбин!
Чурапчы, алтынньы ый, 2014 сыл
В.Н.Алексеев
мас-тардыһыытыгар Саха сирин спордун маастара,
Саха республикатын, Россия, Аан дойду чөмпүйэнээттэрин
призера, чөмпүйүөнэ
Спортсменнарга туһалаах
Мин Попов Степан Федотовичтыын 2009 сыллаахха Бүлүүгэ буолбут Манчаары Спартакиадатын кэмигэр билсибитим. Биһигини, Чурапчы улууһун мас тардыһыытыгар сүүмэрдиир хамаандатын, уопсайга олохтообуттара. Онно мануальнай терапевка ким массаастатыан баҕарарын ыйыппыттара. Мас тардыһыыта сүрдээх ыарахан көрүҥ буолан, кыттааччылар бары да кыра ыарыылаах, эчэйиилээх сылдьан, үөрүүнү кытта сөбүлэстибит. Бастаан биир уолбут барда, иһиттэхпитинэ киһибит хаһыыта-ынчыга иһиллэр. Сотору соҕус кэлэн баран: «Олус күүстээх, кыахтаах кырдьаҕас эбит», — диэн саллыбыт. Степан Федотович сүрдээх күүстээх, ыалдьар сирдэри билэн, наадалаах туочукалары баттыыр. Сис ыарыытын, эт кыбыллыбытын, күүрүү баарын сымнатан, эмтээн улаханнык абыраан турар. Ол Спартакиадаҕа мас тардыһыытыгар Чурапчы хамаандата ситиһиилээхтик киирсэн иккис бочуоттаах миэстэни ылбыта, онуоха Степан Федотович өҥөтө улахан.
Ол кэнниттэн араас күрэхтэһиигэ Степан Федотовичтыын көрсө түстэхпитинэ: «Кэл эрэ», — диэн ыҥыран наадалаах сирдэринэн тутан-хабан, баттаан көмөлөһөр. Кинини бэйэтэ туспа ньымалаах, айылҕаттан ураты киһи диэхпин баҕарабын, спортсмен дьоҥҥо ол олус туһалаах.
2014 сыл сэтинньи ый 29-30 күннэригэр Сахабыт сиригэр буолбут мас тардыһыытыгар (мас-рестлинг) маҥнайгы Аан дойду чемпионатыгар күрэхтэһээри сылдьан тымныйан, сиһим ыалдьара. Степан Федотович төлөпүөнүн нүөмэрэ баара буоллар диэн санаабытым. Оруобуна сарсыныгар бэйэтэ эрийдэ: «Хайа доҕоор, күрэхтэһэр эбиккин дуу, хаһан мин диэки кэлэ сылдьаҕын?», – диэтэ уонна дьиэтигэр ыҥырда. Сарсыныгар утуйан турбутум төбөм, сиһим ыарыыта, муннум да бүөлэммитэ ааһан хаалбыт, соһуйдум ахан. Ити кэннэ этэҥҥэ күрэхтэһэн, Аан дойду чөмпүйүөнэ буолбуппар Степан Федотович улаханнык көмөлөһөн турар. Түгэнинэн туһанан киниэхэ махталбын тиэрдэбин, куруук дьоҥҥо бу курдук үтүөнү оҥоро сылдьарыгар баҕарабын.
2014 сыл
